سنڌ 1943 ع ۾ رائل برطانوي هندستان کان علحدگي لاء قانون سازي ڪئي

سنڌ 1943 ع ۾ رائل برطانوي هندستان کان علحدگي لاء قانون سازي ڪئي

ذوالفقار شاه

سنڌ 3 مارچ 1943 تي برطانوي هندستان کان علحدگيء ۽ گڏوگڏ هڪ الڳ، آزاد
ملڪ ۽ قومي رياست لا۽ قانون سازي ۽
سنڌ اسيمبلي مان ٺهراء پاس ڪيو.

ان تاريخي سچ کان اڻ ڄاڻ اڄوڪو سنڌي عوام ۽ پاڪستاني عوام ۽ باقي دنيا جن
کان اهو سچ لڪايو ويو آهي، تن جي سامهو ننڍي کنڊ جي جو وجود آهي، ڇاڪاڻ
ته هن لمحن تائين سڄي سنڌ يا باقي دنيا ۽ سڄي دنيا ۾ تاريخي حقيقت ۽
حقائق عوامي ناهي. اسان جي گذريل ڏيڍ صدي جي سڀ کان اهم ۽ قيمتي سچائي
تفصيلن سان گڏ ضاهر ڪئي پئي وڃي. سائين جي جي ايم سيد 3 مارچ 1943 تي سنڌ
اسيمبلي ۾ سنڌ جي آزاد ملڪ واري قانونسازي ۽ قرادار پيش ڪئي، جنهن کي سنڌ
اسيمبلي دٻاء سبب پاڪستان قرارداد جو نالو ڏئي سنڌ اسيمبلي جي ويب سائيٽ
تي رکيو آهي.
سنڌ اسيمبليء جي اها تاريخي قراداد هت پيش ڪجي ٿي.

هي هائوس حڪومت کي، محترم وائسراء (هند) کي هن صوبي جي مسلمانن جي جذبن ۽
خواهش بابت آگاه ڪري ٿو ٿو ته جڏهن هندوستان جا مسلمان هڪ جدا قوم آهن،
مذهب، فلسفي، سماجي رواج، ادب، ريتن، سياسي ۽ معاشي نظريات تحت اهي هندن
کان بلڪل مختلف آهن، تنهڪري انهن کي الگ قوم تسليم ڪيو وڃي ۽ جتي به ننڍي
کند ۾ مسلم اڪٿريتي صوبا آهن انهن کي آزاد، خودمختيار ۽ جداگانا قومي
رياستون سمجهيو و ڃي.

مسلمان اڪٿرتي صوبا مرڪزي حڪومت ۽ ڪنهن به ٻي قوم جو غلبو قبول نه ڪندا.س
ان کان مرڪزي سرڪار جو انڪار تباهناڪ جنگ جو سبب بنجي سگهي ٿو.

انقرارداد جي پهرين پيراگراف ۾ برطانوي هند ۾ سنڌ سميت سڀني مسلم
اڪٿريتي صوبن جي جداگانا ملڪن جي حيثت جي گهر ڪيل آهي. جئين سنڌ قانون
ساز اسيمبليء جي پارليامياني ميمبرن ان سائين جي ايم سيد پاران پيش ڪيل
ان ٺهراء تي بحث ڪندي لفظ "پاڪستان" ۽ آل انڊيا مسلم ليگ "1940 واري
قرارداد" جو پڻ ذڪر ڪيو.

لفظ" پاڪستان "پهريون ڀيرو هڪ سنڌيء سنڌ قانون ساز اسيمبلي جي هندو
ميمبر مسٽر نيچالالس وزيراڻي ايجاد ڪيو. تنهن ڪري لفظ پاڪستان هڪ سنڌي
هندوء پاران ڏنل آهي، بدقسمتي سان، پاڪستان ۾ سنڌي هندو ٻين مذهبي اقليتن
وانگر مظلوم آهن. سنڌ ۾ هڪ نسل ڪشي جاري و ساري آهي، هندو پڻ نسل ڪشيء جو
شڪار آهن. ان کان علاوه خان بهادر محمد ايوب کهڙو 1940 واري لاهور
واري قرارداد، جنهن کي اڄ پاڪستان قراداد پڻ چيو وڃي ٿو، اسيمبلي ۾ بحث
دوران ذڪر ڪيو. .


سنڌ قانون ساز اسيمبليء طرفان 1943 واري سنڌ قرارداد ۽ قانون سازي سنڌ
کي هڪ آزاد قومي رياست ۽ خودمختيار ۽ آزاد ۽ ملڪ قرار ڏئي ٿي، ۽ سنڌ کي
برظانيا جي ماتحت هندستان ۾ ٻين مسلم اڪثريتي صوبن لاء پڻ ساڳي حيثت جي
ڳاله ڪري ٿي. اها قرارداد برظانيا جي راڻيء طرفان سڌ کي جداگانا ملڪ نه
ڪرڻ جي صورت مي جنگ جو پڻ
چئي ٿي جنهن نتيجا تباهناڪ ٿي سگهن ٿا.

سنڌ جي وزيراعظم کي 1943 ۾، پريمئر(وزيراغظم لاء مختصر لفظ) سڏيو ويندو
هيو، ايوان ۾ سندس تقرير منجه لفظ پاڪستان استعمال نه ڪيو ويو.

ٻئي طرف، 1940 رواري قرارداد يا لاهور قراردادن ۾ برطانوي هندستان اندر
نيم وفاقي انتظام تحت مسلم اڪثريتي صوبن کي خودمختياري، اقتداراعليا ۽
آزاديء ڏني وڃي. گهڻوتڻو ذڪر ۾ آيل پاڪستان قرارداد 1940 اڪي 1940 واري
قرارداد گندستان جي مسلم اڪثريتي صوبن لاء الڳ ملڪ_ پاڪستان جي گهر نٿي
ڪري. قرارداد وي متن آهي ته



اها قرارداد پاس ڪجي ٿي ته آل انڊيا مسلم ليگ جي هن اجلاس جو ويچايل موقف
آهي ته نه ته ڪو آئيني پلان هن ملڪ(هندستان) لاء ڪارگر آهي نه ئي
مسلمانن کي قبول آهي، جيستائين اهو هنن بنيادي موجب ته اتراوله ۽
اڀريندي وڏن علائقن جي نئين سر سرحدي جوڙجڪ ڪري تعداد ۾ مسلم اڪثريتي
علائقن کي گڏائي (برطانوي) هندستان ۾ آزاد رياستون قائم ڪيون وڃن جنهن ۾
يونٽ آزارد ۽ خودمختيار هجڻ کپن. انهن علائقن (هندستان منجهن انتظامي
علائقن) جي يونٽن جي آئينن ۾ اقليتن کي مذهبي، ثقافتي، معاشي، سياسي تحفظ
۽ ٻين حقن ۽ مفادن جي پوراء لاء مشاورت ڪرڻ کپي.


آل انڊيا مسلم ليگ جي ۱۹۴۰ واري قرارداد ۾ هندستان جي صوبن کي آزاد،
خودمختيار قومي رياستون قرار ڏنو ويو آهي، هندستان کي ملڪ قرار ڏئي ٿو ۽
بمبئي پريزيڊنسي جيان برطانوي هندستان اندر مسلمان

قائد اعظم (عظيم اڳواڻ)، جيئن کيس آل انڊيا مسلم ليگ جا ميمبر ۽ سندن
حامين ۾ چوندا هيا، محمد علي جناح، هڪ سنڌي، ۱۹۴٦ جي آخر ۾ پاڪستان بابت
پهريون ڀيرو ڳالهايو. بعد ۾، 1946 ۾ برطانوي هندستان منجه صوبائي چونڊن
۾ آل انڊيا مسلم ليگ هارايو ۽ جي ايم سيد جي اگواڻي ۾ سياسي جمعتن
حڪومت ٺاهي.

جيستائين جي ايم سيد جي سياسي فلسفي جو تعلق آهي؛ جی ايم سيد پهريون شخص
هو جنهن قانون ساز اسيمبليء جي ايوان تي 1943 منجه قرارداد ۾ سياست جي
تاريخ ۾ "قومي رياست" جو اصطلاح ڏنو، جنهن جي معني اڄوڪي اصطلاح "قومي
رياست" واري آهي.


سنڌ ايڪسز قوتن جي اتحادي ٿي، ٻي مهاڀاري جنگ ۾ شامل ٿي ۽ اتحادي قوتن
پاران هائي وئي. بدقسمتي سان سنڌ کي گڏيل قومن جو رڪن نه بڻايو ويو.

اڄ سنڌ برطانيا پاران پاڪستان ۾ شامل ڪئي وئي آهي ۽ ان کي قبضو ڪيل
سمجهيو وڃي ٿو ڇاڪاڻ ته سنڌٻي مهاڀاري جنگ ۾ اتحادي قوتن جي برظانيا کان
هارايو.

بيشڪ سنڌ پاڪستان ۾ تباهه و برباد ٿيل آهي. قتل عام، وسيلن تي قبضو ۽
انساني بربادي گزريل ستر جي سياسي تاريخ آهي انساني حقن خاص طرح سياسي
حقن جي تناظر ۾.


twitter: @shahzulf facebook: www.facebook.com/shahzulf
Website: www.zulfiqarshah.com